De methode van Bureau Burgerschap
Hoe is ons burgerschapsonderwijs praktijkgericht, maar volgens de nieuwste standaarden vorm te geven?
Volgens welke methode werkt Bureau Burgerschap?
De kracht van onderwijs
Op school doen leerlingen natuurlijk kennis op om de vervolgopleiding en baan te vinden die het beste bij hen passen. Maar ze vormen er ook hun persoonlijkheid. En ze leren er om te gaan met anderen, die vaak anders in het leven staan dan zij zelf.
Bureau Burgerschap ziet de school als een mini-maatschappij, die leerlingen op weg helpt in onze samenleving. De ideale school is een oefenplek voor democratie, waar iedereen zichzelf kan zijn en elkaar respecteert. Waar leerlingen ruimte krijgen, leren met grenzen om te gaan én daar overheen durven kijken. Waar jongeren uitgroeien tot actieve burgers.
Maar dat gaat niet vanzelf. Burgerschapsonderwijs draagt bij aan dit proces.
Ontwikkelingen
Sinds 2006 zijn scholen verplicht om aandacht aan burgerschap te besteden. Toch laten opeenvolgende onderzoeken zien dat de burgerschapsvorming van Nederlandse leerlingen nog best wat te wensen overlaat. In 2021 is de wetgeving daarom aangescherpt. De Onderwijsinspectie ziet toe op uitvoering van de burgerschapsopdracht.
Parallel aan de nieuwe regelgeving is Curriculum.nu aan de slag gegaan met burgerschap. Ook krijgt burgerschap een prominente plek bij de vakvernieuwing van maatschappijleer.
Bureau Burgerschap is blij met al deze aandacht, maar snapt ook dat het scholen af en toe duizelt. Daarom is een eigen methode ontwikkeld, die de visies en aandachtspunten van alle betrokken partijen combineert.
Wat is burgerschap?
Er zijn veel definities van burgerschapsonderwijs in omloop. Bureau Burgerschap kiest voor een brede omschrijving, die aansluit bij de wetgeving:
Het aanleren van de kennis, vaardigheden en houding om actief deel te nemen aan onze democratische rechtsstaat en om te gaan met de diversiteit in onze samenleving. (Memorie van Toelichting, Kamerstuk 35352)
Wat moeten scholen?
Sinds 2021 is in de Wet op de voortgezet onderwijs artikel 17 aangepast. Vrij vertaald komt het erop neer dat aan scholen minimaal aan deze eisen moeten voldoen:
- Doelgericht en samenhangend burgerschapsonderwijs dat zich in ieder geval richt op:
- respect voor en kennis van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat;
- het ontwikkelen van de sociale en maatschappelijke competenties om actief deel te nemen aan de samenleving;
- het leren omgaan met diversiteit en verschillen.
- Een schoolcultuur die aansluit bij de basiswaarden van de democratische rechtsstaat.
De Onderwijsinspectie benoemt vier thema’s die van belang zijn in het toezicht:
- Visie van de school op burgerschapsonderwijs.
- Burgerschapsonderwijs omvat sociale én maatschappelijke doelen.
- Aandacht voor leerdoelen en doorlopende leerlijn.
- Inzicht in resultaten en ontwikkeling van leerlingen.
Cyclus van burgerschapsonderwijs
Het proces om van een visie op burgerschapsonderwijs via doelen en een leerlijn tot resultaten te komen is een cyclus. Bureau Burgerschap onderscheidt daarin vier stappen, die onderling samenhangen, en waarop het aanbod is afgestemd.
Onderbouwde aanpak
Bureau Burgerschap heeft gezocht naar de overlap tussen de richtinggevende organisaties op het gebied van burgerschapsonderwijs. Deze zijn samengevoegd tot een eigen, onderbouwde aanpak. Uitgangspunt: maak burgerschapsonderwijs concreet, overzichtelijk en inzichtelijk.
Daarvoor zijn de onderwerpen en thema's die op school aan bod moeten komen samengevat 'leergebieden'. Scholen kunnen hier hun eigen accenten in aanbrengen. Ook zijn ze te gebruiken als onderlegger bij het invullen van de vier fases van de cyclus in burgerschapsonderwijs.
Het BB-model biedt een uitgangspunt bij het vormgeven van burgerschapsonderwijs, maar is niet in beton gegoten. Het mooie is namelijk dat scholen veel vrijheid hebben om hun eigen aanpak en aandachtpunten te kiezen. Bureau Burgerschap ondersteunt daar graag bij.
Bureau Burgerschap is onderdeel van Sens Communicatie & Educatie, www.peusens.nl.